Một chuyến đi Vân Nam

Hồ Quý Kỳ

Hồi học ở ĐHBK Hà Nội tôi có chơi thân với một số bạn sinh viên người Hải Phòng. Bẵng đi một thời gian, năm 1993 tôi gặp lại một trong những người bạn đó tại Hà Nội. Hàn huyên hồi lâu, được biết ông bạn thời sinh viên của tôi đang sống ở Hà Khẩu tỉnh Vân Nam, giáp với tỉnh Lào Cai nước ta và rủ tôi sang Hà Khẩu chơi. Hiếu kỳ, tôi cùng ông bạn cũ ngược tàu lên Lào Cai để qua Hà Khẩu mà chỉ có mỗi tấm chứng minh nhân dân , không có hộ chiếu gì sất. Đến cầu Hà Khẩu bắt ngang qua sông Nậm Thi, anh em biên phòng Việt Nam nói: "Hôm nay chỉ huy đi vắng, không làm thủ tục qua cầu". Vậy là phải tùy nghi qua sông bằng thuyền thúng.

Sang sông tôi thấy trước mặt có một tòa nhà to, đang ngẩn ngơ thì bỗng đập vào mắt tôi hàng chữ: Cấm những "nười" mang chất nổ, chất cháy lên tàu. Hóa ra, đây là ga Hà Khẩu. Sau đó tôi đi xem chợ Việt Nam trên đất Tàu cũng to và được bà con bày bán đủ thứ mặt hàng. Rồi tôi đến chơi môt số nhà người Việt hàng xóm với bạn tôi. Nói chung là vui. Duy có một cái bất tiện là khi đại tiện thì phải đi đến nơi giải quyết tập thể, cách nhà nửa cây số. Lại gặp cảnh “ní hảo” như lúc anh em ta ở trường I Trung đang cố rặn thì gặp con cháu bác Mao đi lấy phân bón rau. Tôi hỏi bạn tôi: "Ở đây nước máy đưa tới tận nhà, sao không làm phòng vệ sinh giật nước trong nhà như ở SG?". Ôi! Bạn tôi chưa vào SG. Ngay như khu tập thể quân đội 34A Lý Nam Đế có nhà tôi và Manh Dũng ở vẫn chỉ có loại nhà vệ sinh kiểu “ní hảo” ấy, mà chỉ có 4 ngăn thôi. Vì sống ở Sài Gòn và đã xây nhà nên tôi hướng dẫn mọi người xây hầm chứa phân có 2 ngăn như thế nào, lắp ống lọc thoát nước ra sao rồi đặt bàn cầu như thế nào. Sau đó bà con qua Lào Cai mua ống nhựa, bàn cầu, bình nước xả về xây lắp, bên Hà Khẩu lúc đó không có. Vậy là từ đó xóm Việt kiều trên đất Tàu không phải ôm bụng chạy nửa cây số đến nhà vệ sinh công cộng kiểu “ní hảo”nữa. Chỉ buồn một nỗi . Như bạn tôi nói lại ." Cứ mỗi lần đi ỉa, người ta lại nhớ bác Kỳ". Oái oăm thật.

Sau đó mọi người rủ tôi đi Côn Minh, thủ phủ tỉnh Vân Nam, cách Hà Khẩu 500 cây số. Thế mà tôi cứ nhắm mắt đưa chân. Nghĩ lại cũng thấy liều thật! Mới đánh nhau với Tàu chưa được bao lâu, nay đi trên đất nó mà chẳng có một mảnh giấy giắt lưng. Đêm ấy trên chuyến tàu lao về hướng Côn Minh, 4 người bạn đi chung với tôi là dân Hà Khẩu, bị cảnh sát và nhân viên kiểm vé dựng cổ dậy thăm hỏi. Thấy vậy tôi liền giả vờ ngủ, nằm quay mặt ra phía ngòai cho họ dễ nhận diện, tay thì cầm vé duỗi ra. Mọi người đứng ngắm tôi một lúc rồi bỏ đi. Lúc đó mấy ông bạn tôi mới hoàn hồn rồi nói:" Trông ông đúng là thằng Tàu thuần chủng nên tụi nó không mó tới." Thật là hú hồn!

Tới Côn Minh. Lúc này thành phố đang xây cất mở rộng nên trông hoành tráng lắm. Mấy thằng tôi vào một quán ăn. Trong khi ăn tôi buộc miêng nói, "cơm Tàu gì mà chẳng ngon giống mấy quán cơm Tàu ở VN". Bọn bạn tôi nói,"đây không phải cơm Tàu mà là cơm Trung Quốc", rồi cả bọn cươi phá lên. Một người dân bản địa quay sang hỏi tôi," ông đưa mấy người Việt Nam này sang đây à"? Mấy thằng bạn tôi cười và nói ."Ông ơi! Nó là người Viêt Nam đấy, bọn tôi mới là dân Trung Quốc".