Mẫu Sơn, "đào cành"

Chắc mọi người còn nhớ anh TM "khen" nhà tôi sành điệu, tết này chơi "đào cành".
Nhớ cành đào Mẫu Sơn năm ngoái rực rỡ ấn tượng mà 29 Tết này nhà tôi rước về một cành đào như ... củi. Chỉ có cành khẳng khiu đen đủi, không có lấy một biểu hiện nào của mùa xuân. Đợt rét sâu kéo dài 50 năm mới có làm băng tuyết đóng trên đỉnh Mẫu Sơn, cây không nảy chồi, cành ngậm nụ. Mãi qua rằm tháng giêng nhà tôi mới ngắm hoa Tết muộn.
Nhưng vì rét như thế nên đến giờ, đã qua tháng Hai âm lịch mà những cây đào trên đó mới sắp nở; vì đào mà quen người, bà Bình thỉnh thoảng hỏi thăm, họ nói vậy. Thế là hôm qua nhà tôi làm một chuyến lên Mẫu Sơn thưởng đào. Ngoài Trỗi nhà còn có TL và lão Hợp được mời và ... chịu đi.
Mẫu Sơn qua đợt rét vừa rồi, nhìn quang cảnh giống như qua một cơn bão. Có khác một chút là bão lốc gió to thì cây trốc gốc, còn ở đây băng tuyết bám dầy trên đám lá rậm của cây xứ nóng đã kéo gẫy cành.
Chúng tôi được vợ chồng anh Lê tiếp đón ở nhà nghỉ Yến Yến do gia đình đầu tư. Ngôi nhà nghỉ ở độ cao 1120m, bên sườn núi, xây giật 3 cấp, bởi thế chỉ có thể nhìn phần "nổi" từ phía trên. Sau bữa trưa được chiêu đãi với các đặc sản Mẫu Sơn như chanh rừng nhỏ như đầu ngón tay út, đọt lá sau sau, nấm hương tươi, ... chúng tôi được hai vợ chồng đưa đi thăm bãi đào của đồng bào người Dao.
Bỏ đường bê tông, rẽ vào con đường đất nhỏ mà TL nói được mở hồi chiến tranh 79 chống xâm lược Tầu, sau mới được san ủi theo chương trình 135 xoá đói giảm nghèo. Con đường đất đi hun hút bám bên sườn núi không có lấy một cọc tiêu, chả nói gì dải hộ lan hay biển báo.
Núi ở đây chắc là đã được khai hoang hoàn thành vào mấy chục năm trước, không còn cây cối, chỉ toàn cỏ bụi; nếu trượt bánh xe ra ngoài thì ô tô chỉ có lăn xuống đến đáy. Con đường có những chỗ hẹp khó tránh nhau, nhưng vì là con đường xoá đói giảm nghèo nên ít có ai đi(?!).
Cây dừng xem đầu tiên được gọi là "cổ đào", anh Lê nói "là nguồn cội của giống đào bây giờ". Không biết có đúng như vậy không, chỉ biết hoa của nó mầu hồng đào, rủ xuống như chuông và nở cùng với đào.
Từ xa đã có thể nhận ra cổ đào nhờ mầu hồng phớt trên đám cành khẳng khiu mà lộc non vẫn chưa nổi trội. Cổ đào tô điểm sườn núi cỏ hoang dáng vẻ mầu sắc "đẹp dịu dàng mà không chói loá".
Cuối cùng mọi người cũng đến được với vườn đào. Người dân ở đây trồng đào để lấy quả. Những năm gần đây dân ở xuôi chơi đào quả cánh đơn (thường bị gọi đểu là đào rừng) thành một cái thú. Mua cành được giá thì người ta bán, anh bạn Lê đã mua cả mấy vạt đào cội ở đây để bán cành dịp Tết. Những cây đào nhìn từ xa không thấy hoa đâu, lại gần mới thấy đầy nụ sắp nở.
Tới gần, nhìn những bông hoa nở sớm trên cành trông thật quyến rũ. Bông hoa đơn giản, cánh mong manh, tinh khiết bên cạnh búp và chồi.
Có cây hoa mầu đậm hơn hơi gắt, nổi rõ những gân mầu trên cánh, hai vợ chồng nhà anh Lê gọi là đào nhung.
Có cây hoa mầu gốc cánh đậm nhạt dần ra ngoài cánh, trông có vẻ nhẹ nhàng mà vẫn thu hút mắt nhìn.
Đây đó thấp hơn, ở dưới tán đào là những cây "cổ hồng bạch" (gọi đùa theo kiểu cổ đào). Nếu ở trong rừng hoang loài cây này cũng có thể bành trướng thành tập đoàn. Nhưng ở đây, trong vườn nhà, nó chỉ là loài cỏ đáng bị giãy. Nhờ thế mà con gái tôi có thể dùng tay không nhổ lấy mấy cây về trồng thử, hi vọng thay cho tầm xuân ở nhà trồng mãi chả lớn.
Thứ hoa này chắc chắn có họ với hoa hồng, cũng lá, cũng nụ, cũng gai. Có điều nó chỉ một lớp cánh, trông đơn giản hơn nhiều. Nếu áp dụng tên gọi "hoa hồng rừng" thì chính xác hơn so với cách người ta vẫn gọi "đào rừng".
Chuyến đi 15 tiếng đồng hồ từ 7h sáng tới 10h đêm qua gần 400km chỉ để mang về được một nóc xe đầy "củi đào rừng" và thùng xe xếp cổ đào. Những cây cổ đào về đến nhà héo rũ, cắm vào nước sáng nay đã thấy tươi tắn trở lại.
Cái được là cái "đi" chứ không phải cái mang về. Rồi có lẽ cuối năm, Tết đến, lại lên đây tự buôn đào rừng?