Hà Nội trong ký ức tôi

Đoàn Phú Hoà

Tôi có thể khẳng định một điều là dù sinh ra hay không sinh ra ở Hà Nội nhưng phần lớn lính Trỗi đều gắn những kỷ niệm tuổi thơ của mình với thành phố thân thương này và giờ đây, dù ở đâu chăng nữa nhưng tất cả đều có những khoảnh khắc nhớ về mảnh đất đó với nỗi nhớ thiết tha, day dứt đến tê người. Nhớ lắm.

Hồi nhỏ, gia đình tôi sống chung với ông bà ngoại và các cô chú ở phố Lò Đúc, gần sát rạp Mê Linh. Trước thời chiến tranh phá hoại của Mỹ thì phố này đã được mệnh danh là phố cò ỉa. Từ ngã tư Lò Đúc – Hòa Mã đến đúng trước cửa nhà tôi là hai dãy cây sao dọc phố và cũng nơi cò tập trung làm tổ. Từ nhà tôi trở xuống mạn Nguyễn Công Trứ lại toàn cây bàng mà cho đến giờ, gần 50 năm rồi nhưng tôi vẫn còn cảm nhận được cái vị ngòn ngọt, chan chát của quả bàng chín hay cái vị bùi bùi của nhân quả bàng.

Sau khi “tốt nghiệp“ lớp vỡ lòng ở trường Mầm Non thì tôi theo học trường Lê Ngọc Hân. Những ai đã học trường này chắc chắn còn nhớ là ở đó có một tầng hầm, giống như trường Trưng Vương. Đối với bọn tôi, những đứa trẻ nghịch ngợm thì đó là một thế giới bí ẩn. Những giờ giải lao, trong khi mọi người đùa nghịch trong sân trường thì tôi, thằng Đức khểnh, Tấn Phong (cả hai đều là dân Hàng Chuối) cứ mầy mò trong những khoang hầm đó mà thật ra thì chẳng đứa nào biết là mình muốn tìm cái gì.

Mấy thằng chúng tôi nghịch như quỷ sứ nên thường hay bày ra những trò đùa quái đản làm lũ con gái la hét inh ỏi, nhất là cô bạn Bình Minh (bạn gái của Quý nhẽo và là bạn đời của Vũ Anh Dũng) thường lẳng cho mấy thằng những cú lườm mà đến giờ tôi vẫn cảm thấy cái sắc của nó.

Hồi ấy, buổi sáng nào cũng vậy, trước cổng trường luôn có một ông già Tầu với cái xe đẩy của mình đứng bán bánh gối. Ôi chao, sao mà những cái bánh gối rán vàng ươm lại quyến rũ lòng ham của bọn tôi đến mức đam mê như vậy. Bao nhiêu tiền của ông bà, bố mẹ, cô chú cho thì tôi chỉ để dành nhằm phục vụ cái khao khát của mình. Đối với anh em mình thì hồi ấy 5 xu cũng là cả một gia tài nhưng cái cảm giác được cầm cái bánh gối thơm ròn, cắn một chút tí đầu để đổ tương ớt vào trong sao mạnh mẽ thế. Ba thằng bọn tôi vừa ăn vừa xuýt xoa vì bỏng đến rộp môi, rộp lưỡi nhưng vẫn ngon. Lần nào cũng vậy, khi miếng bánh gối cuối cùng chui tọt vào cái “tầu há mồm" thì cả ba đều có vẻ mặt tiếc rẻ là tại sao cái bánh ấy bé thế.

Mùa hè là mùa của học trò. Nắng chang chang như đổ lửa, nhựa đường dẻo hơn kẹo cao su nhưng bọn tôi đâu có sợ. Cứ chân đất, đầu trần lang thang ở sân đá bóng Tăng Bạt Hổ để bắt dế. Nhiều lúc nước trong chai hết mà dế chưa thèm bò lên thì đấy, sẵn bầu nước trong có sẵn trong người là bơm tiếp. Ban ngày thì đổ dế, chơi bi, chơi xèng, chơi quay, chơi khăng còn buổi tối lại đi bắt ve sầu, đánh trận giả loạn cả phố. Có một thời bọn tôi thường ra bãi rác Sông Hồng tìm đầu đạn cũ về để tháo nó ra, phần thuốc súng thì đổ đi còn phần đầu đạn thì cho vào nồi gang đốt lên để lấy chì đúc đồng cái đánh xèng. Viên đạn nào rỉ quá, không tháo ra được thì quẳng cả vào đống lửa cho nó nổ, nghe cho sướng. Sau này, khi đã trở thành kỹ sư vũ khí nghĩ lại chuyện này thì tôi mới thấy sợ. Đúng là “điếc không sợ súng“. Chơi chán thì bọn tôi lại rủ nhau vào làng Thanh Nhàn để “hái ổi không giấy phép“. Tham thì thâm nên nhiều khi ngày hôm sau gặp nhau thì mặt thằng nào cũng đần ra vì cóc „rặn„ được.

Cứ đến cuối tháng bẩy là cả một đoạn phố Lò Đúc trắng xóa cứt cò. Mấy đứa tôi vừa ngồi ghè quả bàng vừa theo dõi người đi trên đường vì cứ một chốc là sẽ có một ai đó chửi toáng lên do nhận được món quà hảo tâm của cò, thậm trí có lần có người còn nhận được lên đầu một chú cá vẫn còn đang rẫy đành đạnh. Ban công nhà tôi vì ở ngay sát đường và rất rộng nên là một vị trí cực kỳ thuận lợi cho các xạ thủ săn cò. Chiều nào cũng phải có ít nhất vài ông xin lên thử súng ở đó và trước khi rút quân thì ông nào cũng tặng ông bà tôi vài chú cò còm. Mấy hôm đầu thì còn nhá được nhưng sau vài ngày thì cả nhà ớn đến tận cổ, không dám nhận nữa.

Tuần nào ở rạp Mê Linh có phim hay là mấy đứa tôi tranh nhau tán ông soát vé để được ông ấy cho phép khuân – cất giá giữ xe ở trước cửa rạp rồi vào xem phim không mất tiền.

Cứ đến mùa me chín là bọn tôi lại rủ nhau đến phố Ngô Quyền rồi thi nhau trèo lên những cây me dọc phố, mà phải trèo tít lên cao để nhiều khi các ông bảo vệ mấy cơ quan ở gần đấy phải ra quát mới chịu tụt xuống. Hồi ấy cả tuần có mỗi chủ nhật là ngày nghỉ nhưng bọn tôi dậy sớm lắm vì đã hẹn với nhau ra vườn hoa Nhà Kèn có “công vụ“. Sáng chủ nhật nào cũng có đội quân nhạc thổi kèn, đánh trống inh ỏi ở đấy. Mấy thằng bọn tôi do còn nhỏ con nên len lên phía trước quá dễ dàng. Cứ đợi đến khi mấy ông thổi kèn bắt đầu phùng mang, trợn mắt thì bọn tôi mới dơ mấy quả me vàng vừa hái ngày hôm trước ra mút làm mấy ông tứa nước bọt cóc thổi được. Bảo vệ ra đuổi thì bọn tôi lại chạy đi chỗ khác. Chán rồi thì bọn tôi lại mò ra Sông Hồng để đua nhau chạy trên các bè mảng cắm ven sông. Một lần do sơ ý nên thằng Đức khểnh bị kẹp chân đến tận bẹn giữa hai cây vầu, nó càng giẫy thì càng bị kẹp chặt hơn, bọn tôi có cố gắng cũng chịu. Lát sau tay chủ bè ở đâu mới mò về, mặt đỏ bừng vì rượu. Tuy mấy thằng bị ăn bợp đến nẩy đom đóm mắt nhưng vẫn mừng vì thằng bạn mình được giải thoát. Đòn đau nhớ lâu nên sau này, tuy không bỏ được thú chơi quái quỷ đó nhưng thằng nào cũng rón rén hơn. Nói đến Sông Hồng thì không thể không nói đến Bãi Giữa, nơi có những vườn ngô bạt ngàn, chỉ cần thò mấy đôi tay khẳng khiu là chúng tôi có được bữa ngô nướng ngon lành (ngô nhà chùa mà, mất gì của bọ). Sau mỗi cơn mưa hè thì cả đường phố Lò Đúc ngập nước đến quá nửa vành xe đạp và bọn tôi, những đứa trẻ của đường phố lại tha hồ vùng vẫy trong dòng nước ấy, đâu cần biết là nó bẩn đến mức nào.

Đối diện nhà Quang bành (con bác Đinh Thị Cẩn – TT Bộ Y Tế) ở phố Hòa Mã là nhà của một ông võ sư. Tối nào ông ấy cũng dậy các võ sinh của mình ở ngoài sân. Nếu chán chơi rồi thì bọn tôi và Quang bành cứ đứng hàng giờ ngắm ông ta dậy võ rồi lại bắt chước, vung cẳng chân, hạ cẳng tay để cả bọn ngã chổng kềnh rồi cười khoái trí. Khá nhiều lính Trỗi mình đã theo học ở trường Lê Ngọc Hân như Tuấn hủi, Vũ Anh Dũng, Chí Quang, Vân Hùng, Quý nhẽo, Toàn sứt, Bắc đen, Quang bành, Hoài Lưu, Hoài Thuận, Kiên lé, Luân cáo và sau này tôi còn được biết thêm có Hữu Thành, Tương Lai, Thanh Minh, … nữa.

Hè năm 1963 thì gia đình tôi chuyển về “quân khu Nam Đồng“. Lúc đó khu tập thể này vẫn còn chưa hoàn thiện, mới chỉ có khu B với 4 dẫy nhà 4 tầng. Tuy toàn là dân mới từ các nơi trong Hà Nội chuyển đến nhưng có lẽ đều là con nhà lính nên bọn tôi nhanh chóng đồng cảm được với nhau để rồi sau hai năm thì cả lũ lại rồng rắn kéo lên tụ họp ở trường Trỗi. 5 năm trong trường đã giúp tôi trở thành người và có được những đứa bạn mà giờ đây, sau gần 40 năm mà tình cảm giữa chúng tôi vẫn chân thành và đậm đà như thủa thơ ấy.

Tuổi thơ của lính Trỗi nhà mình đã qua đi từ lâu nhưng những kỷ niệm về Hà Nội của thời gian ấy luôn trở lại trong tôi. Hà Nội với những đường phố bụi bẩn, với những dòng xe đạp cà khổ, với những chuỗi thùng gánh nước chờ đến lượt bên vòi nước công cộng, những hàng gạch, rổ rả thùng xếp thay người trước của hàng gạo, hàng thực phẩm …. . Tuy đi xa Hà Nội gần 30 năm rồi nhưng những hình ảnh thân yêu đó luôn gần gũi với tôi. Tôi thích nghe những bài hát về Hà Nội như Hà Nội mùa vắng những cơn mưa, Hà Nội chiều trở gió, Về lại phố xưa, Mơ về nơi xa lắm, Im lặng đêm Hà Nội, Hà Nội ngày trở về, …..... Có nhiều đêm, một mình bên ly cafe tôi thả tâm hồn mình hòa trong khoảng không ấy, cái khoảng không “Hà Nội của tôi“. Mỗi lần về lại mảnh đất thân thương của mình là tôi thấy như mình được quay về quá khứ. Cái quá khứ với những kỷ niệm mà cho đến phút cuối của cuộc đời tôi vẫn không thể quên. Tôi thèm được nghe tiếng chổi quét trên đường đêm tĩnh mịch, tiếng rao bán xôi sáng khi trời còn chưa bừng tỉnh. Có lẽ tôi cũng hơi táo tợn khi gợi ý cậu bạn thân Mirek cùng mình chơi đàn ghi ta về những bài hát của Phú Quang về Hà Nội. Dịch tài liệu thì đơn giản thôi nhưng dịch thơ, dịch bài hát thì khó lắm, chẳng hạn như “Ta mơ thấy em ở nơi kia xa lắm, một Hà Nội ngây ngất nắng, một Hà Nội run run heo may“ thì tôi chịu vì chỉ có người Việt Nam mình mới có thể hiểu hết ý nghĩa của cái “run run heo may“ là như thế nào nhưng không thể dịch được. Có lẽ cậu ta ăn phải cái bả “đam mê“ Hà Nội của tôi nên rất chịu khó và một phần cũng nhờ cái khiếu nhạc nên hồi ấy (năm 2000 -2001) tuy một chữ Việt bẻ đôi không biết nhưng hai thằng có thể cùng chơi đàn và hát được một số bài. Tuyệt lắm.

Một trưa hè năm 2001, khi đang ngồi cùng hai con gái trong quán La Paloma ở ngã tư Hàng Bài – Lý Thường Kiệt thì bỗng dưng tôi được nghe bài “Tôi muốn mang Hồ Gươm đi“. Tôi rùng mình và cảm thấy cái lạnh đến tê người dâng lên trong mình. Cố gắng lắm thì tôi mới giữ được hai dòng nước mắt của mình nhưng vẫn không dấu được bọn nó. Ngày nay, tuy quán đó đã thay tên, đổi chủ nhưng lần nào về đến Hà Nội là tôi đều đến đấy uống ly cafe như một cách thầm cảm ơn cái khoảnh khắc tê tái đến ngọt ngào ấy. Tuy người vợ yêu đã đi xa, chẳng còn ai để mà mong, mà nhớ nhưng tôi vẫn thường “mơ về một nơi xa lắm“ vì mảnh đất thân yêu ấy đã để lại trong tôi những kỷ niệm của tuổi thơ mãi mãi không phai nhòa. Trong năm, do chúi mũi vào với công việc nên không có thời gian nhưng năm nào cũng vậy, những ngày cuối năm thường làm tôi nhớ da diết đến Hà Nội của chúng mình.

Dù lâu đến bao nhiêu nữa nhưng trong tôi chỉ có một quê hương, đó là Việt Nam và dù xa lắm nhưng tôi cũng chỉ có một Hà Nội để nhớ, để mong. Tôi đã đi nhiều nơi ở cái đất Châu Âu này và giống như Quý nhẽo thì tôi cũng thường “chui rúc“ vào mọi xó xỉnh nhưng không thể tìm được cái “Hà Nội của tôi“. Ở Pháp, Đan Mạch, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Italy, Thổ Nhĩ Kỳ, …tôi thường đảo qua các chợ nhưng chẳng có cái chợ nào có thể sánh được với cái chợ Đồng Xuân, Chợ Hôm, Chợ Hàng Da, Chợ Mơ của Hà Nội chúng mình với cái mùi tổng hợp và sự náo nhiệt, ồn ào đến “tả phí lù “ của nó. Hà Nội của chúng mình không có những lâu đài nguy nga hay những nhà thờ tráng lệ nhưng lại có vẻ đẹp riêng của mình mà chỉ ai có tình yêu với nó mới cảm nhận được.

Cảm ơn đất nước, bố mẹ đã truyền thụ cho tôi tình yêu quê hương, yêu Hà Nội. Cảm ơn các thầy cô trường Nguyễn Văn Trỗi đã dạy tôi trở thành người, cho tôi có được những người bạn chân tình. Cảm ơn những đứa bạn tuổi thơ đã giúp tôi vượt qua được nỗi cô đơn. Dù ở hoàn cảnh nào đi chăng nữa thì tôi vẫn có thể tự hào thầm nhủ với mình: Tôi là thằng hạnh phúc.