GIÓ THỔI QUA KHE NÚI HẸP

(ảnh có tính chất minh hoạ)
(tiếp theo)

Cữ này chưa đến mùa thu hoạch nên mấy gốc sắn người đàn bà mang vào nhà làm chúng tôi nhìn nhau khóc dở mếu dở. Nó thực sự là một bộ rễ với các nhánh tua tủa, trông không khác gì những nếp nhăn trên khuôn mặt đang thoáng hiện một nụ cười mãn nguyện của chị. Đành vậy. Chúng tôi chặt cái đống rễ ấy ra, rửa qua loa rồi xếp vào cái thùng lương khô đen xì mà chị vừa mang đến. Đoạn đổ nước bắc lên bếp. Khoảng thời gian chờ sắn chín dài lê thê tưởng như là cả một thế kỷ. Tôi ngồi hình dung ra những khúc sắn người thành phố thường ăn. Những khúc sắn khi cắt ngang trông cứ như một con mắt lớn. Nó rất bở và có vị xốp mềm nhàn nhạt. Nếu ăn nhiều còn có thể bị ứ ngẹn trong cổ. Nghĩ đến đó,tôi có ngay một cảm giác ngao ngán rồi đành chuẩn bị tinh thần để đối phó với điều tồi tệ ấy.
Cuối cùng,nồi sắn cũng được nấu chín. Chúng tôi bắc nó xuống rồi vớt ra một chiếc mẹt nhỏ. Trong làn hơi bốc lên nghi ngút thoáng hiện những khuôn mặt rạng rỡ. Tôi tạm quên đi những suy tư của mình để với tay nhón lấy một khúc rễ sắn ấy. Cẩn thận bóc lớp vỏ ngoài rồi ngắm nhìn nó như một đứa trẻ lên ba nhìn một thứ đồ chơi mới. Mẩu sắn tôi cầm trên tay trông giống như một chiếc nến. Tôi ngạc nhiên thấy nó có mầu vàng nhạt của mật ong và đặc quánh rất khác thường. Tôi cắn một miếng,nhai rồi nhìn ra xung quanh và chợt hiểu vì sao các bạn tôi lại ăn một cách ngon lành và khoái trá như vậy. Hóa ra loại sắn này có vị ngòn ngọt,thơm thơm trong miệng. Nó sần sật chứ không bở mềm như loại sắn thường.Nó ngon một cách kì lạ. Không phải đang đói mà tôi có cảm giác đó. Thật sự loại sắn đó ngon lắm. Bằng chứng là đến tận bây giờ,dù là đã được thưởng thức khá nhiều các loại sơn hào hải vị,các món ăn Đông,Tây,Nam ,Bắc mà tôi không thể quên đi cảm giác có được lúc ấy. Tôi có thể thề với các bạn rằng tôi không hề có ý định đổi cái món sắn hôm đó lấy bất cứ một bữa tiệc xa hoa nào.
Mấy đứa chúng tôi nhanh chóng xơi hết nồi sắn một cách thú vị. Người đàn bà vẫn ngồi yên lặng. Thỉnh thoảng,chị lại ngước nhìn chúng tôi bằng đôi mắt méo mó của mình. Tôi đọc thấy trong đó một tình cảm thương mến tràn đầy,một lòng nhân hậu bao la và một sự chịu đựng khôn cùng. Chao ơi! Một người đàn bà lẻ loi giữa núi rừng hoang lạnh. Chị và những củ sắn của chị sao lại có một sự giống nhau đến thế. Nhìn bề ngoài thì ai mà biết được phía bên trong đang ẩn giấu những điều tốt đẹp gì? Con người chúng ta thường mắc phải một sai lầm tệ hại. Chúng ta hay nhìn vẻ bên ngoài để đánh giá bản chất một sự vật, một con người. Điều gì sẽ xẩy ra nếu tôi không ăn những củ sắn xấu xí của người đàn bà xấu xí ấy? Rất có thể tôi sẽ bị đói, tôi sẽ làm phiền đồng đội. Tôi sẽ không thể về được đơn vị kịp giờ chiến đấu. Và điều gì sẽ xẩy ra nếu một cán bộ đánh giá cấp dưới của mình chỉ qua cái vẻ bên ngoài? Anh ta sẽ làm thui chột một tài năng nếu không muốn nói là đã đưa người đó vào một lối rẽ bi đát.
Tôi dám chắc là chị có một cuộc đời không bình lặng. Một nhân mạng bị cuộc đời hất ra nơi xó rừng này hẳn là đã gặp quá nhiều sóng gió gian nan. Tôi muốn tìm hiểu thêm về chị nhưng tiếc là thời gian không cho phép. Tôi đành tạm dừng lại với những phỏng đoán của mình. Định bụng nếu có dịp, chắc chắn tôi sẽ quay lại thăm và tìm hiểu rõ ràng hơn về cuộc đời bí ẩn của chị .
Đã đến giờ lên đường. Tôi lấy ra một ít tiền để trả cho chị. Tất nhiên là với tất cả tấm lòng của chúng tôi trong đó nữa. Tôi nhẹ nhàng ấn nắm giấy ấy vào đôi bàn tay gầy guộc mà tôi cứ tưởng như là mấy cành củi khô. Trong ánh lửa bập bùng, người đàn bà xòe mấy tờ tiền ra rồi nhìn chòng chọc. Chị ngó nghiêng một lúc rồi không hiểu sao mấy tờ giấy bạc lại đang ở trong tay tôi. Chị xua xua cả hai tay rồi khoát ra một vòng rộng. Tôi nghĩ mãi mới hiểu ý chị định nói là chị không cần tiền, nó không có ích gì vì xung quanh đây không có chợ búa gì để mà mua được cả. Ra vậy,chị đang sống trong nền kinh tế tự cung tự cấp. Tiền đối với chị là vô nghĩa. Chúng tôi bèn bảo nhau mở tung ba lô lục lọi rồi lấy ra đứa thì bánh xà phòng,đứa thì chiếc khăn mặt,chiếc bật lửa,một ít muối và mấy thứ linh tinh khác. Tôi may mắn có mang theo mấy cây kim và cuộn chỉ. Anh em gom tất cả lại rồi đặt trước mặt người đàn bà.Tôi nói:
- Có một ít đồ lặt vặt biếu chị. Tiếc là không còn gì hơn nữa. Anh em chúng tôi phải đi đây. Chị ở lại mạnh khỏe nhé! Cám ơn chị đã cho chúng tôi ăn. Sắn ngon lắm!
Nói rồi cả phân đội tạm biệt chị để lên đường mà chẳng ai để ý rằng,từ lúc nào đến giờ,chị vẫn chưa hề nói với chúng tôi một câu nào. Mà chỉ bằng ánh mắt và thái độ biểu lộ tình yêu thương đồng loại,tình người sâu sắc. Bước ra bóng đêm dày đặc. Tôi quay nhìn lại một lần nữa túp lều tranh. Vắng chúng tôi,nó lại trở về trạng thái ảm đạm,thê lương như tự thủa nào. Người đàn bà vẫn ngồi bên bếp lửa đã bắt đầu tàn. Cũng như khi chúng tôi vừa bước vào,cái bóng của chị lại thu lu như ôm lấy bếp than một cách câm lặng,cô đơn. Nương sắn của chị vẫn mang một màu xanh sẫm,vuông vức trong đêm. Hình như chưa hề suy xuyển. Cảnh vật đó đang dần chìm vào một lớp sương mù lung linh,huyền ảo rồi đột ngột biến mất trong màn đêm. Làm cho tôi có cảm giác mơ hồ rằng tất cả những điều vừa xẩy ra đều không có thực. Bước hành quân đưa chúng tôi về phía trước. Để lại phía sau những tâm trạng thật khó tả. Cuộc đời dâu bể,năm tháng phôi pha. Liệu có ai trong chúng tôi còn nhớ đến chị? Người đàn bà có những củ sắn kì diệu ấy. Cuộc sống của chị một ngày nào đó sẽ tan vào núi rừng. Dấu tích vật chất của chị sẽ biến khỏi mặt đất nhưng điều chị để lại trong lòng chúng tôi muôn thủa với thời gian,đó là lòng nhân hậu. Các bạn ạ! Trong suốt cuộc đời này,tôi sẽ luôn tâm niệm một điều. Đừng nhìn vẻ bên ngoài để đánh giá một con người. Rất có thể chúng ta sẽ bị nhầm lẫn./.


Phần hai

Con hổ chột

Ấn tượng về lần gặp gỡ với người đàn bà cô đơn ngày nào in dấu thật sâu đậm trong kí ức đến nỗi tôi dự định bất cứ khi nào đó có dịp, phải quay trở lại thăm chị như đã hẹn. Lần lữa mãi rồi thời cơ cũng đến. Đất nước đã vắng bóng thù. Tôi chuyển ngành về công tác trong một cơ quan dược phẩm. Lần này tôi được phân công đi tìm hiểu một số cơ sở sản xuất dược liệu. Rất may mắn là nơi sắp đến cũng chính là vùng đất năm xưa đã cùng tôi một thời gian gắn bó. Tôi xin thêm vài ba ngày phép rồi hồ hởi sắp xếp khăn gói lên đường.
(Còn tiếp)