Bạn Trỗi, những giá trị ảo, thực

Có lẽ cũng là một dịp tốt để phát biểu về quan niệm của mình về bạn Trỗi, nhân có Thông báo của Ban LL Trường. Bởi vì tôi đã từng nói chuyện này với nhiều người, vào những lúc khác nhau, về nhiều khía cạnh, bây giờ tập hợp những suy ngẫm đó lại trong một dịp thuận tiện, cũng nên.

Có lẽ không cần nhắc lại những mốc sự kiện và con người cụ thể của việc tái hợp các bạn Trỗi từ quãng 20 năm trước cho tới giờ. Bởi vì bạn Trỗi vốn cũng là bạn bình thường, chỉ trở nên "Trỗi" khi tập hợp lại nhờ mối liên hệ thông qua cái gọi là Ban LL Trỗi.

Với tôi, bạn Trỗi là những người dễ hiểu, dễ thông cảm và hòa đồng. Tại sao? Tự lí giải rằng lứa chúng tôi đã sống với nhau trong thời kì hình thành nhân cách. Mà cái nhân cách được hình thành khi đó lại do các thầy vừa giỏi vừa trong sáng dậy bảo trong môi trường quân đội "vì nhân dân quên mình". Chả phải là gì quá đặc biệt, những ai đã đọc "Bài ca sư phạm" của Makarenkô đều có thể thấy phảng phất cái mà ta gọi là "Trỗi" của mình. Cũng phải nói thêm rằng có những người bạn Trỗi mà mình chỉ có thể "chơi" như chơi đồ cổ chứ không "dùng" vào việc gì vì vẫn có những khác biệt của ngày hôm nay. Đổi lại, nhiều bạn cũng coi mình như đồ bỏ, không thèm chơi nhưng giúp tận tình, cũng là một cách chơi vậy.

Chất Trỗi có thể không sâu sắc lắm với lứa trên, vì họ có ít thời gian với nhau hoặc chưa kịp "mài" để tạo nên giá trị. Còn vài ba lứa cuối tỏ ra ít gắn bó với nhau vì chưa vào cái tuổi hình thành nhân cách thì đã giải tán ra trưởng thành ở trường ngoài. Bởi thế nếu nói "Trỗi" nhất trong các khóa thì có lẽ đó là k4.

Điều thất vọng đầu tiên với "Trỗi có tổ chức"? Ấy là khi Ban LL trường mới được nhen nhúm hơn chục năm trước đã tìm cách ta thán với "trển" đại ý rằng bạn Trỗi chúng ta chưa kịp phục vụ CM thì "có những cháu đã ... về hưu". Thật sự tôi cảm thấy tội nghiệp với cách nghĩ về hưu mà vẫn còn là "cháu", và lặng lẽ rút lui khỏi Ban LL Trường 199x.

Quay trở lại với Thông báo mới đây của Ban LL Trường 2009, có gì giống như thế chăng? Không giống ở những sự việc cụ thể, và giống ở "tầm nhìn", hơi bị ... xa.

Chúng ta có phải là một tổ chức thống nhất không? Tôi cho là không, nếu xét theo đúng nghĩa, trừ khi là một tổ chức bất hợp pháp (hay chưa hợp pháp hóa). Có thống nhất không? Làm gì có cái gì để mà thống nhất ngoại trừ việc gọi nhau chơi như những người bạn bè. Chúng ta cùng nhau ăn nhậu, nói chuyện, đưa nhau đi thăm bạn, thăm thầy, thăm đồng bào chốn cũ, làm việc nghĩa, ... Tất cả những việc đó nhân danh bạn Trỗi nhưng thực sự là việc của mỗi cá nhân, làm trước hết để thỏa mãn cá nhân, không vì Trường, không vì ai cả. Bởi vậy với lời cám ơn mà BLL Trường đặc biệt dành cho hoạt động của k4 vì đóng góp vào hoạt động chung của Trường, thì tôi cũng (nếu có thể nhân danh các anh em trong và ngoài k4 đã đóng góp tiền và sức lực cho các hoạt động đó) xin cám ơn lại vì đã được mượn danh. Chúng tôi, những người gián tiếp và trực tiếp làm những việc đó, hài lòng khi việc làm xong như đã định, được chính quyền xã thay mặt bà con địa phương cám ơn.

Lại nói về trường, tôi nhắc lại quan niệm của mình rằng trường Trỗi không phải là trường TSQ. Tại sao các khóa nhỏ lại có nhiều liệt sĩ, đơn giản vì khi đó họ đã ra trường ngoài. Họ sống và đi chiến đấu như những người dân bình thường. Có lẽ Vũ Chí Dũng k4 là trường hợp duy nhất xin ra khỏi cái hành lang quân đội vạch sẵn. Chúng ta tự hào về họ như những người bạn, vậy thôi. Tôi thêm chữ "bếp" vào sau "Sinh ra trong khói lửa ... " là để tự nhắc mình đừng bị "chói lóa" về bản thân khi đặt mình cạnh vào ánh vinh quang vì hi sinh mà có của các bạn ấy.

Ban LL Trường kêu gọi "hãy ủng hộ BLL hoàn thành nhiệm vụ được giao phó". Tôi nghĩ không biết ai giao phó cho Ban LL trường cái gì?

Việc gắn bia dựng tượng? Tôi không hình dung một tượng đài cho chính anh em mình bằng quyển sách dày tới 1000 trang là cần thiết. Tôi không phủ nhận những quyển trước. Nhưng ý nghĩa của việc làm sách trong điều kiện tình thân đã nối mạng, khi cái sống động hàng ngày mới là cái thỏa mãn anh em, khi đó quyển sách thực sự sẽ trở thành tượng đài "bất động toàn thân".

Việc gắn bia núi Ốc, việc đề nghị tặng kỷ niệm chương cho QL, tổ chức lễ kỷ niệm trường, ... có thể là Ban LL Trường nghĩ ra vì một cái "nhiệm vụ thiêng liêng" nào đó (ngoại giao nhân dân?). Tất cả các việc làm đều tốt nếu đúng đối tượng, đúng khả năng, đặc biệt việc giúp đồng bào. Ban LL Trường chỉ có thể đề nghị Ban LL các khóa giúp chuyển thông tin tới anh em, hoặc tốt nhất là hãy tự mình vận động trực tiếp. Vì xét cho cùng Ban LL các khóa nếu có tác dụng gì thì cũng chỉ trong số anh em thừa nhận mình thôi chứ không thể truyền đạt tới số coi bạn Trỗi là "đồ bỏ". k4 có những người không bao giờ gặp anh em với tư cách bạn Trỗi nhưng, hoặc sẽ giúp với tư cách bạn, hoặc sẽ gặp tình cờ vì cùng là bạn của một người bạn khác, hoặc ... gì đó tương tự.

Cứ xem trong các buổi gặp mặt anh em cần gì ở Ban LL. Họ vỗ tay bầu cho bất cứ ai được đề cử vào Ban LL. Bởi cái họ cần là những thứ làm vui thêm cho cuộc sống thường ngày, chả có cũng không sao. Hoàn toàn không liên quan tới nghĩa vụ và trách nhiệm. Ai làm, là những người lấy cái việc làm vui cho người khác làm vui của mình. Hầu như không có thất sủng, nếu thực sự ôm rơm vào cho nó rặm bụng theo cách nói của người dưng.

Bởi thế cuối cùng thì trong quan niệm của tôi bây giờ Ban LL trường cũng là một Ban LL như các khóa, có thể gọi là BLL k0 để phân biệt chứ không hề có ý nghĩa là Ban LL của một tổ chức thống nhất để mà cầm tay chỉ việc cho các Ban LL các khóa các vùng vốn nặng về vui chơi tuổi già.

Ý kiến này không đại diện cho ai ngoài cá nhân tôi. Hiện tôi đã "tháo chạy" khỏi Ban LL k4 rồi, nhưng vẫn tìm cơ hội vui chơi. Cái gì vui vẫn chơi. Xin hết.