Quê hương là ...

Với tôi, quê hương không là chùm khế ngọt như người ta thường hát. Quê tôi hình như không có khế. Chả bao giờ thấy khế, dù chua, để mà có thể nói "ngọt" như là một sự hơn.
Rủ HH đi cùng, cậu nói ấn tượng nhất của Quảng Trị là cát trắng nhức mắt, bạt ngàn. Quả có thế thật. Năm 1976 lần đầu tiên theo ba về quê, từ đường 1 rẽ vào tôi cũng nghĩ, quê gì toàn cát. Nhưng không phải thế, về đến quê, theo ba ra đồng mới thấy hoá ra quê mình trũng. Có ai biết quê tôi ở vùng nguồn của phá Tam Giang. Cũng có trằm (đầm lầy), có ruộng trũng chỉ làm một mùa lúa, cũng có làng với những ngôi nhà xen lẫn ruộng khoai, có bờ tre, chợ, đình và nhà thờ họ, ... . Có điều tất cả là trên đất cát, trắng trắng đen đen, khô thì tơi như cát. Mùa mưa thì lụt ngập, có mùa mọi người phải bỏ nhà lên huyện trú tạm. Nước rút về lo vệ sinh môi trường, nhặt gia súc gia cầm trú tạm rồi mắc kẹt trong đám tre gai, chết ngộp khi nước lên quá.
Chúng tôi chọn đi chuyến 19h. Theo nhà xe thì 12 tiếng sau khi khởi hành sẽ đến Huế. Cũng phải, theo QL1A thì Huế cách HN 650km, trung bình chạy mất 13 giờ đồng hồ liên tục. Xe du lịch chạy đêm có thể nhanh hơn.
Hẹn nhau có mặt 18h30. Quãng 18h40 xe nằm đến đón khách, HH chưa đến, khách lên đầy, đành chờ chuyến sau. Mãi 19h30 chuyến sau mới tới, gần như đầy khách du lịch Tây ba-lô. Hoá ra đi với Tây lại hay, chúng nó không "cậy gần nhà", yên lặng như không.
Có mỗi điều dở, là còn 3 giường cuối hàng giữa, ban đầu tưởng thế. Lần lượt leo lên, HH chậm chân lên sau, được cái giường có hẳn một chiếc TV chình ình ở giữa. Nằm nhìn lên TV, ngồi ôm chặt TV, tội nghiệp.
Tranh thủ phổ biến chuyện di chuyển bằng xe "vận tải hành khách du lịch". Đó là loại xe chuyên chạy đường dài định hướng chở khách du lịch. Có hai đặc điểm: chuyên chạy đêm để khách du lịch tranh thủ đi trong khi ngủ, và về danh nghĩa chỉ dừng ở các điểm có khu du lịch nên bán vé "làm tròn". Tôi về quê Hải Lăng phải trả tiền vé Huế. Bởi thế các xe này có điều kiện thu tiền cao của các khách gần với du lịch và "miễn trừ" khách đi xe chợ giá rẻ tạt nhặt khách bất tử.
Nhìn ảnh có thể thấy đầu HH nhô lên sau giá để hành lí. Không phải cậu "kê cao gối ngủ" mà vì người ta lùa chân tôi xuống dưới đầu HH bằng một cái hộp. Nhờ vậy một giường nằm 2m trên thực tế chỉ chiếm chiều dài 1m7. Chiều ngang bằng cái, phỉ phui cái mồm, quan tài. Hai tay phải chắp trên bụng, không để hai bên vì nó vừa bằng ... xương hông. Hình như hai hàng hai bên rộng hơn một chút nên mới thừa giường ở giữa.
Chúng tôi đi xe của hãng Hưng Thành, giá rẻ bằng nửa so với Hoàng Long, và chắc là tiền nào dịch vụ nấy. Nhưng mình chỉ cần một đêm về đến quê thì 170 nghìn cũng là quý, cần tiết kiệm.
Đó là một trong số nhiều chiếc xe của hãng, hiệu Deawoo, còn mới với 42 giường: 2 tầng, 7 hàng, 3 dãy. Đọc hàng chữ trước mặt lái xe thì biết nó được sản xuất tại Công ty Xe Bus Deawoo Quế Lâm, TQ.
Gần 8h sáng hôm sau, Thứ Hai, chúng tôi được xe thả xuống ở ngã rẽ về quê Diên Sanh, ngay thị trấn Huyện. Sáng này nhà tôi "hợp quân" về quê từ 3 đoàn. Ông anh cả và gia đình đi Đà Nẵng nghỉ, thuê xe tự lái chạy ra. Nhà bà chị và con gái tôi đi Huế nghỉ bằng xe nhà, còn bọn tôi về bằng xe khách du lịch lại đến trước. Nói đùa với HH "nhà tao về quê theo mô hình toán loạn".
Quê tôi có cả một khu đồi cát trắng quy ước làm nghĩa trang. Mỗi gia đình tự chọn lấy chỗ mai táng người thân, khi đã quây quần rồi thì họ mới trồng cây dứa gai hay xây hàng rào. Thêm một chút kiến trúc, gọi là xây lăng.
Riêng mộ ông nội tôi, rất lạ, một mình một khu, trước mặt là một hồ nước. Về quê nhiều lần, chưa bao giờ tôi thấy nước cạn dù là đất cát. Người ta nói mộ ông nội tôi tuy không xây, nhưng còn đẹp hơn lăng.
Thêm một chi tiết: tất cả các ngôi mộ ở quê tôi đều hình tròn, chỉ phân biệt đầu ở hướng chôn bia.
Chiều nhà chị Thái đi luôn về HN. Họ phải đi sớm vì sẽ nghỉ tối ở Thiên Cầm Hà Tĩnh, hôm nay ra theo đường 1 đến Hồng Lĩnh Can Lộc thì ghé vào viếng Ngã Ba Đồng Lộc rồi theo đường HCM ra để tránh đoạn Ninh Bình chen chúc trên đường xấu. Tôi và anh chị Cả nói chuyện nhà, chuyện thờ họ với các anh. Còn hai cháu với cô em và HH ra biển Mỹ Thuỷ tắm biển. Khi về cậu khen biển tuyệt đẹp. Cát trắng, nước xanh trong, hải sản ngon. Chắc phải chờ cô em đưa ảnh lên.
Ở nhà, tôi giật mình vì bưởi Diễn trồng mới 3 năm mà lớn không thua trồng ngoài này, nếu không hơn. Hàng 3 cây bưởi bên trái ảnh cao vượt đầu người.
Các anh ở nhà nói rồi cũng không ăn được đâu, cũng khó có thể biết chất lượng bưởi ra sao vì bọn trẻ sẽ phá hết. Chúng nó đã hái rồi mà vẫn còn thế này.
Rồi cũng đến lúc về, đã mua vé xe chuyến 18h đón trên đường 1. Mọi người đã về hết, anh chị cả vào lại Đà Nẵng để mai bay ra. Chúng tôi lên xe ôm ra chợ chiều trên Huyện. Một đứa cháu con em họ nhận ra, mà tôi phải hỏi cháu là đứa nào.
Rồi anh chồng của gia đình ba người bán cháo bột ở chợ cũng nhận ra. "Hồi sáng đi đám cháu có thấy 2 xe vào nhà. Nhà cháu bán cháo bột, ở sau nhà thờ họ Phan". - À, biết rồi, năm trước về tôi có qua nhà ăn cháo. Cháu nhỏ xíu, tóc thả đuôi gà, làm các việc ba sai; lấy bàn, lấy ghế, dọn bát, ... Khi trả tiền tôi cố ý đưa thừa mấy đồng và nói để cho cháu bé, làm quà động viên tinh thần yêu lao động.
Và đây là tiết mục cuối, kết thúc 10 giờ đồng hồ ở thăm quê: Cháo Bột Diên Sanh. Hi vọng sẽ có ý kiến của HH về cháo bột đã ăn trong 10 giờ đồng hồ ấy, tất cả là 3 bát.
24 giờ đồng hồ trên ô tô đi về, cộng với 10 giờ ở quê. Thế là 8h30 sáng nay tôi lại đã làm việc bình thường ở cơ quan, sau khi đã tắm và thay quần áo để sẵn ở đó từ hôm đi.
Chợt thấy đôi khi dùng dịch vụ có sẵn người ta sung sướng hơn vì "sống" được nhiều hơn. Chứ không phải lái xe vào ban ngày để rồi tổng thời gian nhìn ngó và cảm nhận chả được bao nhiêu.